Galileo Uzay Aracının Jüpiter Yolculuğu

Galileo uzay aracı her ne kadar pek bilinmese de Jüpiter gezegeni hakkında bize önemli bilgiler sağlayan uzay araçlarından biridir. İsmini İtalyan gökbilimci Galileo Galilei’den (1564-1642) almıştır. Bu araç Jüpiter’in yörüngesine iren ilk araç ve aynı zamanda bir asteroidin (951 Gaspra) yakınından geçen ilk uzay aracı olmuştur.

GÖREVLE İLGİLİ DETAYLAR

İki ton ağırlığındaki araç, 18 Ekim 1989’da STS-34 görevi ile uzaya çıkarılmış, uzay mekiği Atlantis’in kargo bölümünden kendisini Jüpiter’e gönderecek roket ile bırakılmıştır. Daha sonra bir kere Venüs ve iki kere Dünya’dan yerçekimi asisti alan araç Jüpiter’e doğru giderken 1991 yılında 951 Gaspra asteroidini ve 1993 yılında Ida asteroidinin yakınından geçmiştir. 1995’te de araç Jüpiter’e varmış ve yörüngesine girmiştir. Ayrıca araç Jüpiter’e ulaşmadan kısa bir süre önce Jüpiter’in atmosferine girip araştırmalar yapacak olan yaklaşık 300 kg ağırlığa bir paraşüte ve ısı kalkanına sahip Galileo Sondasını bırakmıştır. Sonda bir saat boyunca atmosfer hakkında önemli bilgiler yollamıştır. Bu bilgilerin arasında Jüpiter atmosferindeki amonyak miktarının beklenenden iki kat daha az olması, rüzgarların beklentilerden çok daha şiddetli olması gibi bilgiler vardır.

Yörünge ve Sonrası…

Galileo aracı, Jüpiter Güneş’ten uzak olduğu için güneş panelleri yerine RTG (Radyo-izotop termoelektrik jeneratör) kullandı. Çalışma prensibi kısaca radyoaktif bir izotopun yavaşça bozunmasından ortaya çıkan ısıyı elektriğe çevirmesidir. Bu güç kaynağı 16 farklı bilimsel ekipmanı 14 yıl sonraki görev bitimine kadar çalıştırmıştır. Otuz dört kere Jüpiter’in yörüngesinde tur atan, altı kere Ganymade on bir kere Europa sekiz kere Callisto,  bir kere Amalthea, altı kere de Io’nun yanından yakın geçen uzay aracı, uydular üzerinde de çeşitli araştırmalar yapmıştır.

Aracın önemli detaylarından biri ise ilk ve tek olmak üzere bir kuyrukluyıldızın bir gezegenin atmosferine girişininin direkt olarak gözlemlenmesiydi. Normal görev süresi iki yıl olmasına rağmen, iki defa uzatılarak 2003’te görevin sonlandırılmasına karar verildi. Görevle ilgili başka bir detay ise Carl Sagan’ın önerisi üzerine, araç yerçekiminden faydalanarak hızlanmak için dünyanın yanından geçerken projedeki bilim insanları dünyadaki yaşamı kendilerini uzaylı yerine koyarak inceledi. Bunun yanı sıra çoğu uzay görevinde olduğu gibi bu görevde de bir takım sıkıntılar yaşandı. Araçta anten açılması ile bir sıkıntı oluştu.

GÖREVİN SONU

Görev kontrol aracı döndürerek ve anteni açıp kapayan motoru on üç bin kere art arda açıp kapasalar da bir işe yaramadı. Onun yerine araçtaki daha az güçlü fakat yine de Dünya’ya sinyal gönderebilen yedek anten kullanıldı. Başka bir sıkıntı ise Jüpiter’deki güçlü radyasyon ortamıydı. Radyasyon miktarı bazen limitleri aşsa da görev kusursuz olmasa da büyük bir problem olmadan devam etti.

2003 yılında uzay aracının manevra yakıtının iyice azalmasından ve araç sterilize edilmemiş olduğu için Galileo son manevrasını direkt olarak Jüpiter’in atmosferine girecek ve yanacak şekilde yaptı. Böylece araç hem uydulardan biri ile çarpma sonucu gezegendeki yaşamı etkileme riski kaldırıldı, hem de araç daha farklı ekipmanlarla Jüpiter’in atmosferini inceledi. Galileo 21 Eylül 2003’te Jüpiter’in atmosferine girerek yandı ve görev sona erdi.