Yapay Zekada Etiğin Önemi

Yazar: Emir Gül

Editör: Bilge Dal

 “Bir şeyi yapabilmemiz, yapmamız gerektiği anlamına gelmez” deyişi teknolojik gelişmeler gerçekleşirken de aklımızda durması gereken bir cümle. İnternetin de gelişi ile teknolojinin gelişmesi neredeyse on katı bir hıza ulaştı ve bu da bizlere neredeyse istediğimiz herhangi bir şeyi yapabilme yetisini kazandırdı. Yapay zeka da bunlar içerisinde güzel bir örnek, ama cidden olmalı mı, veya olmaması  gereken bir yapay zeka türü var mı?”

—Etiğin tanımıyla başlayalım—

Etik:  Etik bir kişinin davranışını yöneten ahlaki prensip.

Biz insanların, ahlaki değer diye adlandırılan bir nosyonu var. Bu nosyonu, beynimizde bulunan ve basitçe neyin doğru ya da neyin yanlış olduğunu söyleyen bir araç gibi düşünebiliriz. Bir haksızlık gördüğünüzde beyin, bir şeylerin doğru olmadığını söyler. Doğru olup olmadığı bilgisine sahip de olsanız, sonucunda gerçekleşecek olan eylemler size bağlıdır. Ahlaki değerden gelen standartlar yetiştirilmenize ve çevrenize bağlıdır ama çoğunluklar insanlar birbirine benzer değerlere sahiptir. Hatta firmalar da etik görüşlerini insanların ortak kabul edebileceği değerlere göre hazırlar.

Yapay zekada bu tarz değerler bulunmaz. Aslında, herhangi bir değer kavramına sahip değiller. Yapay zeka sadece yanlışı doğrudan ayırabilir, bunu da verileri işleyerek, onları “doğru” veya “yanlış” olarak etiketleyerek yapar. Kendinin farkında değildir, benci bir farkındalığı yoktur. Ayrıca, etiğin temel kavramlarından biri olan empatiye de sahip değildir. Yapay zeka hakkında konuşulduğunda söz edilebilecek tek ahlaki değer, ona neyin yanlış ve neyin doğru olduğunu anlatan geliştiricinin sahip olduğu ahlaki değeridir. Eğer geliştirici daha düşük bir ahlaki değere sahipse, yapay zekayı kötü bir niyetle geliştirebilir veya tersi bir durum da söz konusu olabilir çünkü yapay zekanın iyi bir niyetle yazılması onun her zaman yazılan iyi niyet standartlarına göre “yaşayacağını” belirtmez. Bunun sebebi, iyi bir niyetle geliştirilse de hala içindeki bir şeyler iyi olan şeyi çok da onaylamıyor olabilir; çünkü yapay zeka yalnızca kodlanamaz, aynı zamanda eğitilir.

Peki neden teknolojide etik bu kadar önemli?

Eğer teknolojiyi etik üzerine inşa etmezsek ve uyguladığımız tüm algoritmaların yaratabileceği etkileri anladığımızdan emin olmazsak büyük sorunlarla karşı karşıya kalabiliriz. Bundan kastım, “Yemek yerken çatal ve bıçak kullan” ile ilgili değil; “ırkçı olma” veya “masum insanları suçlama” ile ilgili. Kulağa ağır mı geliyor? Potansiyel ırkçı seçimler yapan biased/taraflı veri örneklerine şimdiden sahibiz: https://www.bbc.com/news/technology-49717378

Bununla ilgili bir diğer örnek de Facebook’un geliştirdiği iki bot. Birbirleriyle kısa bir süre İngilizce konuştular. Ardından, geliştiricilerin anlamadığı bir dil yarattılar. Peki bu etik bir hareket miydi? Biz insanlar bu iletişimin içeriğini göremedik, anlayamadık, orada konuşulanlar genel etik değerlere uymayan içeriklere bile sahip olabilir.

Davranış Yönetimi

Hadi bir kez daha etiğin tanımına bakalım: “Etik, bir kişinin davranışlarını yöneten ahlaki prensiplerdir. Eğer oluşturduğumuz bir şeyin davranışlarını kontrol edemiyorsak, onun etik kavramını nasıl kontrol edebiliriz? Biz, her zaman (ve her zaman) yapay zekanın davranışlarını belirleyenler olmayılız. Elbette, “kendi kendine öğrenme” gibi konseptler var, bu davranış belirleme yöneliminde bulunduğumuz vakitlerde de, amacı tamamen süreci hızlandırmak olan bu konseptin gerçekleşme sürecini yavaşlatmak istemeyiz.

1. Yapay zekayla entegre edilmiş bir teknolojinin geliştirilirken neden yapay zeka içermesi gerektiği etik değerlerimize uygun olmalı.
2. Spesifik bir teknolojinin davranışlarının, biz insanların ahlaki değerlerini kesinlikle ihlal etmediğini onaylayabilmek için bu teknolojinin çıktılarını gözlemlemeli, kontrol etmeliyiz.

Etik, teknoloji (ve özellikle yapay zeka) için önemli olduğu kadar, bir kuruluşun herhangi bir inovasyonu için de önemlidir. Etik olmama riski olan herhangi bir araç varsa onları çalıştırmayız, çalıştırmamalıyız. Eğer bir araç bu riski içeriyorsa ve onun sayesinde herhangi bir çıkar elde ediliyorsa bile kullanmadan önce şunu düşünülmeli:

“Sadece yapabilmemiz, yapmamız gerektiği anlamına gelmez.”

Ferry Hoes

Kaynak: https://towardsdatascience.com/the-importance-of-ethics-in-artificial-intelligence-16af073dedf8