Roma Ordusu ve Disiplini

”Roma ordusu” insanın o kelimeyi okuması bile  hevesle Romaya itiyor insanı. Roma orduları lejyon adında parçalardan oluşurdu. Her lejyon 6000 kişiden oluşur Marian reformlarından sonra ise bu sayı 5200 aktife düştü. Asker kalanı yedek asker yada geri hizmet görevi yapardı. Her lejyonun ismi, flaması ve sembolü farklıydı, ayrıca hristiyanlığa kadar her lejyonda kartalda vardı. Bu kartalı kaybetmek ölene kadar utançla yaşamak demekti, peki bu kartal nedir? Roma mitolojisinde jüpiterin yani baş tanrının sembolüydü. Cumhuriyet zamanında her yıl 2 konsül seçilirdi. Biri yargıyla ilgilenirken diğeri orduyla ilgilenirdi. Sefer zamanı konsül lejyonları toplar sefere giderdi, dönüşte de roma sınırında ki bu Rubicon nehri demekti. Bu nehre varmadan orduyu dağıtması gerekirdi.

Yasalar böyleydi. Reformlardan önce Roma’da düzenli askerlik yoktu, sadece savaş zamanı savaşan Roma vatandaşları ve özgürlük için savaşan kölelerden oluşuyordu.  Askeri reformlar yapılınca Roma daha etkili bir şekilde yayılmaya başladı. Ele geçirdiği ülkelerden sadece kaynak değil, askerde aldı. Bu asker alımına ise oksilyer denirdi. Bu oksilyerler ağırlıklı olarak süvari sınıfıydı, ya da okçu olarak statü verilirdi. Roma ordusunun temelini oluşturan piyade kuvvetleriydi. Piyade yönünden güçlü ama süvari yönünden zayıftı bu zayıflık ise İspanya ve Galyada gelen oksilyerler ile kapatıldı. 

Savaş düzeninde  çığır açan Romalılar ok saldırılarına karşı testudo formasyonunu geliştirdiler. En öndeki askerler gözlerine kadar kalkanını kaldırır, arkasındakiler yukarı boşlukları kaldıracak şekilde kaldırırken yandaki askerler kenarları kapatır ve yere çökerler, böylece hedef olmazlardı.      

Roma ordusunun temelini disiplin oluşturuyordu. Savaştan kaçmanın veya nöbet yerini terk etmek gibi ciddi ve diğer askerleri tehlikeye atan durumlarda ölüm cezası verilirdi. Eğer asker orduya ait bir şey kaybetmişse maaşından kesilirdi. Filmlerde görülen kırbaçlama sahneleri askerlerin önünde önünde kazığa bağlanıp yapılırdı. Kamçılama kırbaçtan daha kanlıydı ve Kölelere uygulanırdı.

Özgür bir roma vatandaşı asla kamçılanmazdı. Kamçı dışında ise farklı cezalar verilebilinirdi. Desimasyon, bu ceza sadece isyan ve aşırı disiplinsizlikte kullanılırdı  işleyişi ise her asker 10’arlı dizilir rütbe ayırtmaksızın ya çöp çekilirdi ya da renkli taş kullanılırdı. Kurayı kaybeden diğer kura çekenler tarafından sopalarla yahut taşlanarak öldürülürdü. Kurtulan askerler ise her askerin hakkı olan buğday yerine arpa alır ve ordugah dışında kölelerle yatardı. 

Ekipman olarakta Romalılar çok avantajlıydı. Bir efsane haline gelen gladius 60 cm boyunda, çift ağızlı bir kılıçtır. Uzun kılıçların yapımı romalılar tarafından bilinmekteydi ancak diğer ekipmanlarına daha uyumlu olduğu için bu silah Romaya asırlarca hizmet etti.  Süvari için kullanışsız olan bu kılıçları sadece piyadeler kullanmıştır. Scutum kalkanı Romalılar için mükemmel bir kalkandır. Hem saldırı hem savunmada kullanılır. Tüm vücudu kaplar bununla beraber kavisli yapısı çok iyi koruma sağlardı. Gladius ile scutum romanın kaderine büyük etki etmiştir. 

Zırh olarak başlarda zincir zırh giyen lejyonerler daha sonra ağır piyadelerini lorica segmentata isimli zırhları giydirdi.  Lorica Segmentata giyilse de asla zincir zırhın yerini alamadı ana zırh zincir zırh olarak kaldı.  

Eh bu askerler bedavaya savaşmazdı ms 81 yılına kadar sıradan bir lejyoner 225 dinar alıyordu. Ancak imparator Domitian bu ücreti 300 dinara çekti, daha sonra bu ücret 500 dinara kadar çıktı. Enflasyonun rolü büyüktü. Ne kadar fazla gibi görünse de bu ücret,  asker bu parayı tam alamazdı. Tabi ücretlerinden devlet beslenme ve ekipman kesintisi yapardı. Bu yüzden net maaşları belli değildi. Yeni imparator tahta çıkınca ele geçirilen yerler yağmalanırdı, buna ek olarak 25 yıllık görev sürelerinin sonunda tüm lejyonerlere ikramiye verilirdi. Bu ikramiye Augustus döneminde 3000 dinardı ya da seçime göre verimli bir tarım arazisi verilirdi. Seçim durumunda ise arazi daha çok tercih edilirdi.  

Krallık döneminde savaş ilanı resmi bir törenle yapılırdı. Savaşı temsil eden bir bir mızrak düşman toprağına atılırdı. sonunda ise dini bir törenle savaş başlardı. 

Peki bu Romalı lejyonlar neden başarılıydı?

Romalılar mevcut uygulamalarından vazgeçip daha iyisini bulmakta çok başarılılardı. Gladius İberya’dan savaş gemileri Kartacalılardan, atlı okçu ağır süvariler perslerden geliştirilmiş ve alınmıştı. 

Ordu her tip savaşı uygulayabiliyordu, gerilla, kuşatma, meydan savaşı gibi savaşlarda kabiliyetliydiler 

Düşmanlarına göre Romalılar kayıplarını kapatmakta çok daha iyiydiler. Partlar barbar kabileler(Hunlar Vizigotlar Franklar Cermenler…) ve Kartacalılarla yapılan savaşlarda disiplinin getirdiği uyumun kayıpları ne kadar aşağıya çektiğini görebilirsiniz 

Son olarak rütbeler

Yüksek rütbeler:

Legatus legiotis: lejyon komutanıdır.  Senatör sınıfındandır. 4 yıl kadar görevde kalır. İmparator tarafından atanır ve bölgede başka lejyon yoksa valilikte yapardı.  

Tribunus Laticlavus : Savaşta komutanlık yapar. 2. Yetkilidir legatus legiotis ölürse komutayı devralır. 

Tribuni Angusticlavii : Savaşı öğrenmek için ordadır bir bakıma şövalye sınıfındandır. 

Primus Pilus:Kohorta komuta eder. Normal maaşın 60 katını alır. 

Orta seviye rütbeler:

Pilus Prior: En yüksek seviye centuriodur. Askerleri savaş düzenine sokar. 

Centurio: 80 kişiyi komuta eder. Normal asker maaşının on katını alır. 

Optio: Centuriodan sonraki komutandır.  Normalden 3 kat maaş alır.  

Düşük rütbeler:

Decurion: 8 kişiyi komuta eder. 

Aquilifer: Kartalı taşırdı. Her lejyonda bir tane vardır. Normalden iki kat fazla maaş alır. 

Signifer: Lejyon flamasını taşır. Normalden iki kat fazla maaş alır.

Cornicen: Cornu isimli çalgıyı çalar.

maginifer :İmparatorun resmini taşır