ExoMars TGO’dan 3I/ATLAS’ın İlk Görüntüleri

3 Ekim 2025’te, yıldızlararası cisim 3I/ATLAS, Mars’a 30 milyon kilometre mesafeye ulaştı.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), iki Mars yörünge aracından gelen görüntüleme verilerini (buradan erişilebilir) yeni yayımladı: ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) ve Mars Express. ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) üzerindeki Renkli ve Stereo Yüzey Görüntüleme Sistemi’nden (CaSSIS) gelen 5 saniyelik pozlama süresine sahip bir dizi renkli görüntü, 3I/ATLAS’ı bulanık bir ışık topu olarak gösteriyor; bu, niteliksel olarak 21 Temmuz 2025’te çok daha büyük bir mesafe olan 450 milyon kilometreden Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilen görüntüye (burada bildirildiği ve burada daha fazla analiz edildiği gibi) benziyor. Mars Express’in 0,5 saniyelik pozlama süresi, 3I/ATLAS’ın tespit edilmesine izin vermek için yeterli değildi. Her iki yörünge aracındaki spektrometrelerin, 3I/ATLAS’ın kimyasal bileşiminin spektral bir karakterizasyonu için yeterli ışık tespit edip etmediği belirsizdir.

Bu konu ile ilgili diğer yazılara buradan ulaşabilirsiniz:  3I/ATLAS Çevresindeki Gaz Bulutunda Demir Olmaksızın Hızla Artan Siyanür ve Nikel Üretimi 3I/ATLAS Hakkında Haberler: Kütleçekimsel Olmayan İvmelenme Eksikliği, Anormal Derecede Büyük Kütleli Bir Cisme İşaret Ediyor 3I/ATLAS Hakkında Yeni Sorular ve Cevaplar

CaSSIS kamerasının açısal çözünürlüğü piksel başına 11,36 mikro-radyan’dır (2,34 yay saniyesine eşdeğer). 3I/ATLAS’tan yaklaşık 30 milyon kilometrelik en kısa mesafede, bu çözünürlük 340 kilometreye karşılık gelir. Bu piksel boyutu, 3I/ATLAS’ın çekirdeğinin beklenen çapından 1-2 kat daha büyüktür. Çekirdek çapı, son 5 aydaki kütleçekimsel olmayan ivmelenmesinin tespit edilmemesi için gereken minimum 33 milyar tonluk kütleye dayanan minimum 5 kilometrelik değer (burada türetildiği gibi) ile 3I/ATLAS’ın gözlemlenen parlaklığı ve varsayılan yansıtma (albedo) özelliğine dayanan SPHEREx uzay gözlemevi verilerinden anlaşılan maksimum 46 kilometrelik çap değeri arasında değişmektedir.

Daha önce, Hubble teleskobundan alınan 3I/ATLAS’ın en yüksek çözünürlüklü görüntüsü, Güneş’e doğru hafifçe uzamış, yaklaşık 4.000 kilometre genişliğinde parlak bir ışık topu göstermişti. Dünya’dan bakış açısı, 3I/ATLAS’ı Güneş’e bağlayan eksene göre sadece 10 derece eğikti. 1/sin(10 derece)=5,76 olduğundan, hafifçe uzamış Hubble bulanıklığı, binlerce kilometrelik ölçekte, parlamanın Güneş’e doğru yaklaşık 10’luk bir fiziksel uzunluk-genişlik oranıyla uzadığını göstermektedir.

Bu uzantının bir kısmı CaSSIS görüntülerinde görülebilir. 3I/ATLAS’ın Mars gökyüzü üzerinden geçişi, Mars yörünge araçları tarafından 3I/ATLAS-Güneş eksenine neredeyse dik bir yönden görülüyor ve bu da 3I/ATLAS etrafındaki parlamanın uzantısının ölçeğine yandan bir bakış sağlıyor.

CaSSIS görüntüsündeki 3I/ATLAS etrafındaki parlak parlamanın genişliği, aynı görüntüde arka plan nokta kaynakları olarak hizmet eden parlak yıldızların çapının yaklaşık iki katıdır. Bu genişlik, Hubble görüntüsünde gösterilen genişlikten on kat daha küçük olan 680 kilometrelik bir ölçeğe karşılık gelir. Bu nedenle, CaSSIS’in yalnızca 3I/ATLAS’ın çekirdeği etrafındaki en parlak bölgeyi tespit edebildiği, Hubble görüntüsünde belirgin olan daha düşük yüzey parlaklığına sahip zarfı ise kaçırdığı açıktır. Aslında, 8-12 Ağustos 2025 tarihli SPHEREx verilerine dayanarak (burada bildirildiği gibi), CO2 gazı bulutunun en az 348.000 kilometreye kadar daha da uzağa uzandığını biliyoruz.

CaSSIS’in ana aynası sadece 13,5 santimetre çapındadır ve yüzey alanı Hubble teleskopu aynasınınkinden yaklaşık 300 kat daha küçüktür. CaSSIS görüntüsünde parlamanın 680 kilometreye kadar tespit edilmesi, Hubble görüntüsündeki yüzey parlaklığı profiliyle (buradaki şekil 2’ye bakın) tutarlıdır ve bu durum, Hubble görüntüsü çekildiğinde 3I/ATLAS’ın bulunduğu yere göre Mars yakınlarındaki güneş ışığı parlaklığındaki artışla güçlenmiştir. Bu, son 3 ayda 3I/ATLAS’tan gaz çıkışında büyük bir artış olmadığını göstermektedir.

Önümüzdeki günlerde, Çin’in Tianwen-1’i üzerindeki Orta Çözünürlüklü Görüntüleme Kamerası‘ndan (MoRIC) ve BAE’nin Emirlikler Mars Misyonu’nun Umut Yörünge Aracı üzerindeki Emirlikler Keşif Görüntüleyicisi’nden daha düşük kaliteli görüntüler bildirilebilir.

Ama en iyisi henüz gelmedi. Piksel başına 30 kilometreye kadar en yüksek çözünürlüklü görüntülerin, NASA’nın Mars Yörünge Keşif Aracı (MRO) üzerindeki Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilim Deneyi (HiRISE) kamerasından gelmesi bekleniyor. HiRISE kamerası 50 santimetre çapa sahiptir, bu da 3I/ATLAS etrafındaki parlamayı CaSSIS ile mümkün olandan daha uzak mesafelere kadar tespit etmeye olanak tanır. HiRISE görüntüsündeki en parlak piksel, 3I/ATLAS’ın çapı üzerinde şimdiye kadarki en iyi kısıtlamayı sağlayacaktır.

NASA’nın verilerini heyecanla bekliyoruz. HiRISE resmindeki en parlak piksel, bu makalede CaSSIS görüntüsünü tartışmak için kullanılan bin kelimeden daha değerlidir.

Yazar Hakkında

Avi Loeb, Galileo Projesi’nin başkanı, Harvard Üniversitesi’nin Kara Delik Girişimi’nin kurucu direktörü, Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’ndeki Teori ve Hesaplama Enstitüsü’nün direktörü ve Harvard Üniversitesi astronomi bölümünün eski başkanıdır (2011–2020).[1][2] Kendisi, Başkan’ın Bilim ve Teknoloji Danışmanları Konseyi’nin eski bir üyesi ve Ulusal Akademiler Fizik ve Astronomi Kurulu’nun eski başkanıdır.[2] “Extraterrestrial: The First Sign of Intelligent Life Beyond Earth” adlı çok satan kitabın ve 2021’de yayımlanan “Life in the Cosmos” adlı ders kitabının ortak yazarıdır.[1] “Interstellar” adlı yeni kitabının ciltsiz baskısı Ağustos 2024’te yayımlandı.

Bu yazı MEDIUM sitesindeki https://avi-loeb.medium.com/first-images-of-3i-atlas-from-exomars-tgo-3dd902ff8849 yazısının çevirisidir.